CBS’NİN KULLANIM ALANLARI GENİŞLİYOR

Mete Gürkan meteg@interpromedya.com.tr

Docuart Proje Yöneticisi Hakan Karaca, kullanım alanlarına göre listenin başında kent bilgi sistemleri, altyapı sistemleri, tapu ve kadastro bilgi sistemleri, doğal afet yönetim bilgi sistemleri, trafik izleme ve kontrol sistemlerinin geldiğini dile getirdi. Karaca, “CBS’nin kullanım alanı alışveriş merkezlerinden tüm Türkiye’nin karayollarına, ziyaretçi yönlendirmesi gerekli bulunan binalardan, elektrik dağıtımının haritalanmasını kapsayacak kadar büyüktür. CBS teknolojileri pazar payının büyük bir bölümünü kamu kurumları ve yerel yönetimler oluşturmakta. Ancak özel sektör şirketlerinin de bu konudaki ihtiyaçları artacak” dedi.

Gelecekle ilgili öngörüler

Coğrafi bilgi teknolojilerinden coğrafi bilgiyi obje olarak kullanan tüm alanlarda faydalanıldığını söyleyen Türksat Coğrafi Bilgi Teknolojileri Direktörü Dr. Hayati Taştan, bu alanlar arasında en önemli yeri; tarım, çevre koruma, ulaşım, sağlık, ormancılık, şehir ve bölge planlama, belediyecilik ve askeri alanların oluşturduğunu ifade etti. Tarım alanlarının rekolte tahmini, deprem sonrası hasar tespiti, hastalıklarının mekansal korelasyonlarının belirlenmesi, ulaşım ağının gerçek zamanlı izlenmesi, orman içi kaçak kesim alanlarının belirlenmesi, kaçak yapılaşmanın tespiti, araçları web tabanlı izlenmesi ve yönetimi, şehir gelişim yönünün belirlenmesi, su, yiyecek, enerji, maden kaynaklarının envanteri ve yönetimi uygulamaları ile birlikte askeri alanda düşman bölgeler hakkında istihbarat toplama, bu alanlardaki uygulamalardan bazıları. Coğrafi bilgi teknolojilerinin kullanım alanlarının gün geçtikte genişlediğini, buna bağlı olarak Türkiye’de bu teknolojilerin potansiyelinin de arttığı gözlendiğini anlatan Taştan, özellikle, kamu kurumlarında ve belediyelerde, araç ve filo takibi, uydu görüntüsü temini ve işleme, coğrafi bilgi sistemleri kurma, mevcut yönetim bilişim sistemlerinin Coğrafi Bilgi Sistemleri ile bütünleşmesi konularında yoğun bir potansiyel olduğunu düşünüyor.
Taştan, gelecekle ilgili öngörülerini ise şu şekilde sıraladı:
l Teknolojiler farklı kombinasyonlarda bütünleşecek
l Görüntü işleme süper bilgisayarlarda ve uzaktan hizmet şeklinde yapılacak
l Görüntülerden detay çıkarımında yapay zekâ algoritmaları kullanılacak
l Uzaktan algılama uydu görüntülerinin 10 cm. çözünürlüğünde, gerçek zamanlı ve ortorektifiye edilmiş olarak çekilip yer istasyonlarına gönderilecek
l Coğrafi veritabanlarının dağıtık veritabanı mimarisinde küresel düzeyde bütünleşik olarak birlikte kullanılabilecek
l CBS yazılımları donanım ve işletim sisteminden bağımsız, birlikte ve karşılıklı web işleme servisleri şeklinde çalışacak
l Coğrafi analizlerde önce 3 boyuttan 4 boyuta sonra sanal gerçekliğe geçilecek
l Web tabanlı haritacılık teknolojisi görsel öğelerle desteklenecek
l CBS projeleri çözüm odaklı olacak
l Açık kaynak yazılımların kullanımı artacak.

HIZLA GELİŞEN CBS FARKLI TEKNOLOJİLERLE DE BÜTÜNLEŞİYOR

Mete Gürkan meteg@interpromedya.com.tr  (BT HABER SAYI 784)

Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) alanında gerek dünyada gerekse Türkiye’de önemli gelişmeler oluyor. Bir yandan ihtiyaç ve kullanım alanları artarken, CBS teknolojileri sürekli gelişiyor ve farklı teknolojilerle bütünleşmeye de devam ediyor.
Türksat Coğrafi Bilgi Teknolojileri Direktörü Dr. Hayati Taştan da, CBS alanında gerek dünyada gerekse Türkiye’de önemli gelişmeler olduğu görüşünde. Uzaktan algılama teknolojilerinde, görüntü çözünürlüğü 50 santimetreye kadar düşerken, küresel konum belirleme teknolojilerinde uygulamaya sokulan sürekli gözlem referans sistemleri (CORS) ile konum doğruluğu birkaç saniyede santimetreye kadar artırılabiliyor. Görüntü işleme teknolojisinde, haftalar süren görüntü işleme sürecinin web tabanlı işleme sistemleri ile gerçek zamana yaklaşık olabildiğini anlatan Taştan, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Coğrafi verinin toplanması, sunumu ve kullanımı, web ortamında yapılabilmekte, bu amaca yönelik yeni standartların geliştirilmesi devam etmekte. Konuma dayalı sistemler teknolojisinde, web tabanlı takip ve yönetim cihazlarının boyutları küçülürken fiyatları da düşüyor. Sayısal fotogrametri teknolojisi, en yeni uydu görüntülerini stereo kıymetlendirme ve çok büyük alanları bir arada dengeleme olanağı sunmakta. CBS  pazarını şekillendiren temel eğilim kullanıcı talepleri olmakla birlikte, bu teknolojilerle destekleyici teknolojilerde ortaya çıkan gelişmeler karşılıklı olarak birbirini etkiliyor ve dolayısıyla pazarın yönlendirilmesine yol açıyor. Örneğin, uydu teknolojisinde ortaya çıkan gelişme, uzaktan algılama teknolojisi pazarını; buna bağlı olarak görüntü işleme ve coğrafi bilgi sistemi teknolojisi pazarını etkiliyor. Başka bir örnek de GoogleMaps, BingMaps, YahooMaps gibi web tabanlı haritacılık teknolojilerinden verilebilir. Bu teknolojilerle kullanıcılar coğrafi bilgiyi kullanmaya başlamışlar, bu kullanım, yeni talepleri ortaya çıkarmış, bu talep doğrultusunda da web tabanlı sunum sistemlerine yeni fonksiyonlar eklenmiştir. CBS ile konuma dayalı reklam, konuma dayalı pazar analizi gibi yeni ekonomik kavramlar oluştuğunu ve pazarın farklı alanlara da açılım gösterdiğini düşünüyoruz.”
Dünyada ve Türkiye’de CBS alanında gelişmelerin çok hızlı bir şekilde yaşandığını düşünen Docuart Proje Yöneticisi Hakan Karaca, “Coğrafi bilgi sistemlerine duyulan gereksinimin ölçüsü o kadar büyüktür ki ülkeler sadece bu sisteme yönelik uydular göndermekte, coğrafi değişiklikleri en hızlı şekilde takip etme yoluna gitmişlerdir” dedi. Karaca’ya göre, bu pazarın şekillenmesinde en önemli faktör; dünyadaki sosyo – ekonomik ve çevresel verilere duyulan ihtiyaçların artması ve bilgi sistemleri teknolojisi ile birlikte kullanıldığında hızlı ulaşılabilirlik ve analiz edilebilirlik sunması.

CBS teknolojileri sürekli genişliyor

Netcad Yerel Yönetimler Koordinatörü Alpaslan Savacı, CBS teknolojilerinin sürekli geliştiğini ve farklı teknolojilerle bütünleşmeye devam ettiğini ifade etti. Netcad’in 3D Video GIS ürününü bu eğilime örnek gösteren Savacı, tam 11 adet lensten oluşan küre şeklinde bir cihazın aynı anda kaydettiği 11 adet videonun birleştirildiğini ve istenen sokak, şehirlerarası yollar veya geniş alan kullanan projeler için haritayla bütünleştirildiğini anlattı. Savacı, şunları söyledi: “İstediğiniz yere tıklıyorsunuz ve fareyi çekerek hangi yöne bakmak istediğinizi de gösterdikten sonra, o noktadan o yöne doğru bakan video oynamaya başlıyor. Harita üzerindeki ok, bulunduğunuz yeri ve baktığınız yönü göstererek hareket etmeye başlıyor. Videonun içinde fare yardımıyla kafanızı istediğiniz yöne çeviriyorsunuz. Nereyi görmek isterseniz oraya bakıyorsunuz. Bakmak istediğiniz yerin 360 derece her detayına ulaşabiliyorsunuz. İster haritadan, ister videodan bulunduğunuz yönü ve baktığınız yönü değiştirebiliyorsunuz. Google Earth’deki Street View’a benziyor, ama bir adım daha ilerisi fotoğrafın yetmediği yerlerde video ile en güncel veriyi elde etmiş oluyorsunuz. Internet üzerinden vatandaşa açık bir sayfada tüm kentin kullanımına açabilir ve insanların kenti yeniden keşfetmesi sağlayabilirsiniz. Belediyenin birimleri kentin gelişimini üç boyutlu videolar ile takip eder; çöpler, mazgallar, ağaçlar, kaldırımlar, yollar, binalar, konutlar, işyerleri, tabelalar, balkonlar… Artık sadece yukarıdan baktığımızla yetinmiyoruz, cepheleri, köşeleri her yeri görebiliyoruz. Videoyu bakmak istediğimiz yöne çevirebiliyoruz, istediğimiz yerde durup karşımızdaki binayı, orada oturanları, isimlerini sorgulayabiliyoruz. Belediyede kayıtlı veriler ile videoda gördüklerimizi karşılaştırabiliyoruz.Netcad 3D Video GIS’in sadece belediyelerde değil, askeri, sivil birçok alanda sınırsız kullanımının olduğu aşikar. Bu kamerayı ister arabaya, ister helikoptere bağlayabiliriz veya özel giysisi ile sırtımızda taşıyarak çekim yapabiliriz. Tüm videolar koordinatlı ve Netcad’inizi kullanarak bir tıkla açabiliyorsunuz.”

Birlikte çalışılabilirlik ilkeleri tam olarak oturmadı.

Universal Bilgi Teknolojileri Mekansal Projeler Satış Yöneticisi Hasan Nokay’a göre, CBS Türkiye’de onyıllardır takip edilen, kamu kurumları ve özel sektör tarafında çok çeşitli yatırımların yapıldığı ancak pek çok yatırımda da istenen sonuçlara ulaşılamayan bir konu. Nokay’ın görüşleri şu şekilde: “Temel sorun işin lisans alımına indirgendiği, hatta CAD yazılımlarının CBS olarak algılandığı, güncelleme mekanizmalarını düşünülmediği, uzun yıllar boyu kullanılacak veri formatının belirlenmesindense, çıktılara ve gereksiz görselliğe daha fazla önem verildiği yaklaşımlar. Türkiye’de CBS alanında büyük bir potansiyel var. Ama CBS, hala standartların belli olmadığı, birlikte çalışılabilirlik ilkelerinin tam olarak oturmadığını düşündüğümüz bir alan. Son dönemde değişik devlet kurumları tarafından ortaya koyulmaya çalışılan birlikte çalışılabilirlik ilkelerinin, pratikte daha fazla uygulanabilir olmasıyla artacak veri bütünleşme talepleri, sektörün var olan büyük potansiyelle daha hızlı buluşmasını sağlayabilir. CBS’ye ihtiyaç duyan sektörler dışında, son dönemde ulusal veya uluslararası çapta hizmet veren büyük kuruluşlar mekansal veriyi de yöneterek karar vermek istemekteler. Enerji piyasasındaki özelleştirmeler ve diğer altyapı şirketlerinin verimlilik artışı ihtiyacından kaynaklanan talepler de sektörde itici güç. CBS’de kullanılan mekansal verilerin hızla değişmesi, sahadan bilgi toplama çalışmalarında da farklı teknik ve teknolojilerin devreye girmesine neden oluyor.”

CBS'DE KİLİT KELİME BÜTÜNLEŞME

CBS’de de kilit kelime bütünleşme


Mete Gürkan meteg@interpromedya.com.tr (bt haber SAYI:784)

Coğrafi bilgi sistemlerinin (CBS) geniş kitlelerce tanınması Google Earth ile gerçekleşti desek yanlış olmaz sanırım. Google Earth ile internet kullanıcıları istedikleri yerin uydu görüntüsünü görebiliyor, iki nokta arası en kısa yolu sorgulayıp çıktısını alabiliyor veya merak ettikleri bir yerin 3 boyutlu modelini görsel olarak zengin bir şekilde inceleyebiliyor. Bugün ise CBS’nin varlığının boyutları ve etki alanı genişledikçe genişliyor ve çeşitleniyor. Gün geçtikçe daha çok insan, şirket ve sektör coğrafi bilgi sistemleri kullanıcısı oluyor. Enerjiden telekoma, kamudan eğitime birçok alanda coğrafi bilgi sistemleri olmazsa olmaz teknolojiler arasında yerini çoktan aldı bile. Coğrafi bilgi sistemleri teknolojilerini kullanım alanları bir çığ gibi artıyor.
Diğer yandan birçok alanda olduğu gibi coğrafi bilgi sistemlerindeki gelişme de gücünü internetten alıyor. Artık tüm çözüm ve planlar internet tabanlı ve Web 2.0-3.0 odaklı olarak şekilleniyor. Bu sistemlerin geleceğinin hiç şüphesiz web, web servisleri ve servis odaklı mimaride olduğu ifade ediliyor. Gelecekle ilgili öngörüler de çok. CBS yazılımları donanım ve işletim sisteminden bağımsız, birlikte ve karşılıklı web işleme servisleri şeklinde çalışması, açık kaynak yazılımların kullanımının artması,  CBS  teknolojileriyle donatılmış insansız araç ve taşıtların kullanımı yaygınlaşması bekleniyor. Ve en önemli eğilim bütünleşme, coğrafi bilgi sistemlerinin diğer teknolojilerle ve günlük yaşamda kullanılan araçlar ile bütünleşmesi.
Şirketler ve kurumlar da coğrafi bilgi sistemlerini önemini artık çok daha iyi kavrıyor. CBS’nin öneminin farkında olan kurumlar aynen bilgi işlem birimleri gibi bünyelerinde CBS birimleri oluşturuyorlar. Bu birimler bilişim, karar destek ve alan uzmanlığını sentezleyerek iş problemlerine çözüm üretmek için çalışıyorlar.