• özellikle planlama ve hizmet amaçlı yatırım çalışmalarında yerel yönetimlerin optimum kararlara ulaşabilmesi için doğru karar verme kapasitesini arttırmak, bu yatırımlara kentlilerin top yekûn katılımını sağlamak ve kentliye çağdaş anlamda etkin hizmetler sunulmasına yardımcı olmaktır.
• kent ölçeğinde, planlama ve karar verme sürecinde, yönetime somut faydalar sağlayabilecek, akıllı harita altlıklarına dayalı, birimlerin ortak kullanımına ve bilgi paylaşımına açık, kurumun ve kentlilerin ihtiyaçlarına cevap verecek nitelikte tasarlanmış bir Bilgi Yönetim Sisteminin oluşturulmasıdır.
• Kent Bilgi Sisteminin yaşama geçirilmesi ile, Belediyenin gereksinimlerinin saptanması, ilçe gelişiminin kontrol altında tutulması, daha hızlı, doğru ve ekonomik hizmet üretiminin sağlanması, kadastro ve imar sorunlarını ileriye dönük kalıcı çözümler getirilmesi, belediye gelirlerinin arttırılması, mevcut sorunların hızlı, doğru ve ekonomik bir şekilde çözümü ve yetersiz kadro sonucunda oluşan yetersiz üretim sorunlarının aşılması amaçlanmaktadır.
• Kentte yaşayan insanlara ait demografik, ekonomik ve sosyal bilgilerinde sistemde toplanıp yorumlanmasıyla, mekansal planlama ile birlikte sosyal ve ekonomik planlamalarda da isabet kaydedecek kararlar verebilmektir.
• Dolayısıyla KBS, bilhassa kentsel hizmetlerin yerine getirilmesinde yerel yöneticiler için önemli bir karar-destek sistemidir.
• Açık ça görülüyor ki temel amaç halka (Kentliye )hizmet, dolayisiyla kentli memnuniyetini sağlamak ve sürekli kılmak, Çağdaş, paylaşımcı, katılımcı ve sosyal belediyecilik (Daha geniş anlamda veya devlet ölçeğinde düşünülür se: yönetişim ) anlayışını yerleştirmek, evrensel manada lider kentler meydana getirmektir.
KENT BİLGİ SİSTEMİNİN KAPSAMI
KBS’nin birinci temel öğesi, belediye sınırları içinde yaşayan kentlilerin nüfus, mülkiyet, uğraş ve vergi bilgilerinin toplandığı kentli kütüğüdür. İkinci temel öğe ise, kentin topoğrafik özelliklerini yansıtan halihazır haritalar, mülkiyet durumunu yansıtan kadastro haritaları ve şehir planlamasını temsil eden imar planları ile kentin altyapı bilgilerinin bilgisayar ortamında yer aldığı grafik kütüğüdür. Bu öğelerin tümleşik bir biçimde kullanılması ile başta imar hizmetleri olmak üzere, temel altyapı hizmetleri, şehir planlama hizmetleri ve vergi yükümlülükleri ile ilgili diğer çalışmalar da daha etkin, daha hızlı ve çağdaş bir biçimde yerine getirilecektir. (Haşal, 1999).
KBS kente ilişkin birçok veriyle uğraşmasına karşın, bunları bir standarda sokmak pekte münkün değildir.Çünki öğeler kurumdan kuruma ve hatta kbs’nin tasarımcısına göre değişiklikler arzeder. Kısaca KBS:
Tasarımcısının hayal gücünün sınırları nispetinde bileşenlere sahiptir.Sisteme dahil edilecek bilgiler de, sistemin bilgi talepçilerine sağlayacağı bilgiler de tasarımcısının hayal gücüne binaen şekillenecektir. Bu yüzden KBS’nin öyle veya böyle bir tanımını yapmak münkündür ama içeriğini ve boyutlarını bir kalıba sokmak kesinlikle imkansızdır. Yani standart bir iş akış diyagramından bahsedemeyiz. KBS’nin içeriği konusunda birşeyler söylemek gerektiğinde ancak en temel unsurlardan bahsedilebilir.
Bu bağlamda temel girdi verilerinin içeriğini aşağıdaki şekilde gruplandırmak ta mümkündür:
• Bir Belediyede verilen hizmetlerin tümünü kapsayacak,
• Yöneticilerin karar verme sorunlarının çözümü için gerekli bilgileri üretecek,
• En küçük Belde Belediyesinden en büyük İlçe veya Metropol Belediyeleri ile Büyükşehir Belediyelerine kadar tüm Belediyelerde uygulanabilecek esneklik,
• Belediyenin özelliğine ve büyüklüğüne göre istenildiğinde, tüm Sistem yerine, sadece o Belediye için önemli ve gerekli olan alt sistemlerin (modüllerin) uygulanabileceği,
• Belediye içindeki tüm hizmetlerin bir ağ (network) altında birbirleriyle etkileşimli ve bütünleşik (Entegre) bir şekilde yürütülebileceği,
• Büyükşehir Belediyeleri ve Metropol Belediyeler arasında kurulacak on-line bağlantılar ile istenirse anında veya peryodik olarak bilgilerin transfer edilebileceği,
• Belediyeler arasında kurulacak on-line bağlantılar ile İller, Bölgeler ve en sonra da Devlet düzeyinde, Bilgi Sistemlerinin oluşturulabileceği,
• Belediye içinde hizmetleri yürütmekle görevli Memurların kolayca öğrenebileceği, kullanabileceği, gerekli müdahaleleri, programları yazanlara ihtiyaç duymaksızın, parametre girişleri ile yapabileceği,
• Belediyenin bir biriminde oluşan ve bilgisayara girilen bir bilginin diğer birimler tarafından, tekrar giriş yapılmaksızın, anında görülebileceği ve kullanılabileceği,
• Belediye hizmetlerindeki niteliksel ve niceliksel artışlara önemli ilaveler, düzenlemeler ve değişiklikler gerektirmeksizin cevap verebilecek ve kendiliğinden kolaylıkla uyarlanabilecek,
Günümüzün en ileri sistem tasarım metodolojisi ve bilgisayar donanım-yazılım teknolojisinin kullanılacağı,
• Bilgisayar donanım ve yazılım teknolojisindeki hızlı gelişmelerde gözönüne alınarak; işlerin mümkün olduğu kadar insan gücü yerine bilgisayar tarafından yerine getirileceği ve böylece az insanla daha çok, daha hızlı ve daha doğru işin yapılabileceği,
• Kurum içinde evrak kalabalığını ve kırtasiye israfını ortadan kaldıracak evrk takip sistemleri ile birlikte çalışabilecek veya kendi bünyesinde bir evrak takip sistemi barındıracak,
• İleriye dönük,
• Bütünleşik ve aynı zamanda modüler bir yapı,
KENT BİLGİ SİSTEMİ’NDE TEMEL GİRDİLER
a) Topografik veriler
• Geometrik veriler
• Tanımsal veriler
• Bu verilerden elde edilmiş hâlihazır haritalar
• Kadastro haritaları
• Yerleşime uygunluk haritaları
• İmar planları
b) Tüzel veriler
• Taşınmazların sınır ve yüzeyi
• Taşınmazların mülkiyet bilgileri
• Taşınmazların değeri
• Taşınmazların hukuki durumları
c) Teknik altyapı verileri
• Su ve kanalizasyon verileri
• Hava gazı, doğal gaz verileri
• Telefon, telgraf, TV tesisleri
• Enerji tesisleri
• Trafik tesisleri
• Endüstri tesisleri
• Ticaret alanları
• Konut alanları
d) Doğal kaynak ilişkili veriler
• Jeolojik yapı
• Ağaçlar ve bitki örtüsü
• Su kaynakları, su miktarı
• İklim
• Madenler
e) Doğayı etkileyen etmenler
• Kirlilik
• Gürültü
• Çevre kirletici diğer etmenler
• Tarihi doku bilgileri
f) Ekonomik ve sosyal veriler
• Taşınmazların kullanımları
• Taşınmazların imar bilgileri
• Trafik ve ulaşım bilgileri
• Sağlık hizmetleri verileri
• Eğitim, kültür analizleri ve bunlara ilişkin hizmet verileri
• Nüfus bilgileri
• İstihdam bilgileri
• Halkın ekonomik durum analizi
Yerel yönetimler kent bilgi sistemi tasarımı yaparken yukarıda listelenen verilerden birçoğunu kullanırlar. Kendi yerel yapılanmaları çerçevesinde (İl, İlçe, Belde ve şube gibi) Bu bilgilerden bazılarına ihtiyaç duymayacağı gibi burada sayılmayan bazı verileri de sistemlerine dâhil edebilirler.
ANA SİSTEM KBS VE ALT SİSTEMLERİ:
Ülkemizde Kent Bilgi Sistemi bu gün dahi tam olarak anlaşılamamıştır. Birçok belediye ve diğer kurumlarda bu konuyla iştigal edenlerin çoğunluğu KBS’den bahsetmekte ancak icraatları Coğrafi Bilgi Sisteminden öteye geçememektedir. Oysaki CBS (GIS) KBS’nin omurgasını oluşturan en önemli alt sistemdir. Bunu Yönetim Bilgi Sistemi (YBS-MIS) takip etmekle beraber daha birçok alt sistemden söz etmek mümkündür. Bu bağlamda KBS Birçok bilgi sisteminin bileşiminden oluşan topyekûn bir sistemdir. Bir anasistemdir. KBS’nin ihtiva ettiği ve edebileceği alt sistemler genel olarak şöyle sıralanabilir.
1. Coğrafi Bilgi Sistemi
2. Yönetim Bilgi Sistemi
3. Numarataj-Adres Bilgi Sistemi
4. Emlak Vergisi Sistemi
5. Çevre Temizlik Vergisi Sistemi
6. Kent Özlük Sistemi
7. Çeşitli Gelirler Sistemi
8. Su Sistemi
9. Taşınmaz Kira Gelirleri Sistemi
10. Tahakkuk ve Tahsilat Sistemi
11. Gelir ve gider Özel İşlemleri Sistemi
12. Bütçe Sistemi
13. Muhasebe Sistemi
14. Personel Sistemi
15. Satınalma Sistemi
16. Ambar Sistemi
17. Demirbaş Sistemi
18. Yazı İşleri , Karar ve Tutanaklar Sistemi
19. İmar Sistemi
20. Harita ve Plan üretim ve güncelleme sistemleri
21. Arşivleme ve doküman yönetimi sistemleri
22. Araç takip sistemleri
23. Afet bilgi sistemi
24. Güvenlik Sistemi
25. Muhtarlık Sistemi
26. Tapu Sistemi
27. Altyapı bilgi sistemleri
Bu sistemlerin sayısını belediyelerin organizasyon yapısı ve büyüklüğüne göre azaltıp artırmak münkündür.Burada önemli olan sistemi tasarlarken yerel yöneticilerin iyi bir yönetim ve etkin denetim için ihtiyaç duydukları ve halkın da bu yönetimden bekledikleri bilgilerin neler olduğunun iyi tespit edilebilmesidir.
Azmi GÜN
GIS uzmanı
• kent ölçeğinde, planlama ve karar verme sürecinde, yönetime somut faydalar sağlayabilecek, akıllı harita altlıklarına dayalı, birimlerin ortak kullanımına ve bilgi paylaşımına açık, kurumun ve kentlilerin ihtiyaçlarına cevap verecek nitelikte tasarlanmış bir Bilgi Yönetim Sisteminin oluşturulmasıdır.
• Kent Bilgi Sisteminin yaşama geçirilmesi ile, Belediyenin gereksinimlerinin saptanması, ilçe gelişiminin kontrol altında tutulması, daha hızlı, doğru ve ekonomik hizmet üretiminin sağlanması, kadastro ve imar sorunlarını ileriye dönük kalıcı çözümler getirilmesi, belediye gelirlerinin arttırılması, mevcut sorunların hızlı, doğru ve ekonomik bir şekilde çözümü ve yetersiz kadro sonucunda oluşan yetersiz üretim sorunlarının aşılması amaçlanmaktadır.
• Kentte yaşayan insanlara ait demografik, ekonomik ve sosyal bilgilerinde sistemde toplanıp yorumlanmasıyla, mekansal planlama ile birlikte sosyal ve ekonomik planlamalarda da isabet kaydedecek kararlar verebilmektir.
• Dolayısıyla KBS, bilhassa kentsel hizmetlerin yerine getirilmesinde yerel yöneticiler için önemli bir karar-destek sistemidir.
• Açık ça görülüyor ki temel amaç halka (Kentliye )hizmet, dolayisiyla kentli memnuniyetini sağlamak ve sürekli kılmak, Çağdaş, paylaşımcı, katılımcı ve sosyal belediyecilik (Daha geniş anlamda veya devlet ölçeğinde düşünülür se: yönetişim ) anlayışını yerleştirmek, evrensel manada lider kentler meydana getirmektir.
KENT BİLGİ SİSTEMİNİN KAPSAMI
KBS’nin birinci temel öğesi, belediye sınırları içinde yaşayan kentlilerin nüfus, mülkiyet, uğraş ve vergi bilgilerinin toplandığı kentli kütüğüdür. İkinci temel öğe ise, kentin topoğrafik özelliklerini yansıtan halihazır haritalar, mülkiyet durumunu yansıtan kadastro haritaları ve şehir planlamasını temsil eden imar planları ile kentin altyapı bilgilerinin bilgisayar ortamında yer aldığı grafik kütüğüdür. Bu öğelerin tümleşik bir biçimde kullanılması ile başta imar hizmetleri olmak üzere, temel altyapı hizmetleri, şehir planlama hizmetleri ve vergi yükümlülükleri ile ilgili diğer çalışmalar da daha etkin, daha hızlı ve çağdaş bir biçimde yerine getirilecektir. (Haşal, 1999).
KBS kente ilişkin birçok veriyle uğraşmasına karşın, bunları bir standarda sokmak pekte münkün değildir.Çünki öğeler kurumdan kuruma ve hatta kbs’nin tasarımcısına göre değişiklikler arzeder. Kısaca KBS:
Tasarımcısının hayal gücünün sınırları nispetinde bileşenlere sahiptir.Sisteme dahil edilecek bilgiler de, sistemin bilgi talepçilerine sağlayacağı bilgiler de tasarımcısının hayal gücüne binaen şekillenecektir. Bu yüzden KBS’nin öyle veya böyle bir tanımını yapmak münkündür ama içeriğini ve boyutlarını bir kalıba sokmak kesinlikle imkansızdır. Yani standart bir iş akış diyagramından bahsedemeyiz. KBS’nin içeriği konusunda birşeyler söylemek gerektiğinde ancak en temel unsurlardan bahsedilebilir.
Bu bağlamda temel girdi verilerinin içeriğini aşağıdaki şekilde gruplandırmak ta mümkündür:
• Bir Belediyede verilen hizmetlerin tümünü kapsayacak,
• Yöneticilerin karar verme sorunlarının çözümü için gerekli bilgileri üretecek,
• En küçük Belde Belediyesinden en büyük İlçe veya Metropol Belediyeleri ile Büyükşehir Belediyelerine kadar tüm Belediyelerde uygulanabilecek esneklik,
• Belediyenin özelliğine ve büyüklüğüne göre istenildiğinde, tüm Sistem yerine, sadece o Belediye için önemli ve gerekli olan alt sistemlerin (modüllerin) uygulanabileceği,
• Belediye içindeki tüm hizmetlerin bir ağ (network) altında birbirleriyle etkileşimli ve bütünleşik (Entegre) bir şekilde yürütülebileceği,
• Büyükşehir Belediyeleri ve Metropol Belediyeler arasında kurulacak on-line bağlantılar ile istenirse anında veya peryodik olarak bilgilerin transfer edilebileceği,
• Belediyeler arasında kurulacak on-line bağlantılar ile İller, Bölgeler ve en sonra da Devlet düzeyinde, Bilgi Sistemlerinin oluşturulabileceği,
• Belediye içinde hizmetleri yürütmekle görevli Memurların kolayca öğrenebileceği, kullanabileceği, gerekli müdahaleleri, programları yazanlara ihtiyaç duymaksızın, parametre girişleri ile yapabileceği,
• Belediyenin bir biriminde oluşan ve bilgisayara girilen bir bilginin diğer birimler tarafından, tekrar giriş yapılmaksızın, anında görülebileceği ve kullanılabileceği,
• Belediye hizmetlerindeki niteliksel ve niceliksel artışlara önemli ilaveler, düzenlemeler ve değişiklikler gerektirmeksizin cevap verebilecek ve kendiliğinden kolaylıkla uyarlanabilecek,
Günümüzün en ileri sistem tasarım metodolojisi ve bilgisayar donanım-yazılım teknolojisinin kullanılacağı,
• Bilgisayar donanım ve yazılım teknolojisindeki hızlı gelişmelerde gözönüne alınarak; işlerin mümkün olduğu kadar insan gücü yerine bilgisayar tarafından yerine getirileceği ve böylece az insanla daha çok, daha hızlı ve daha doğru işin yapılabileceği,
• Kurum içinde evrak kalabalığını ve kırtasiye israfını ortadan kaldıracak evrk takip sistemleri ile birlikte çalışabilecek veya kendi bünyesinde bir evrak takip sistemi barındıracak,
• İleriye dönük,
• Bütünleşik ve aynı zamanda modüler bir yapı,
KENT BİLGİ SİSTEMİ’NDE TEMEL GİRDİLER
a) Topografik veriler
• Geometrik veriler
• Tanımsal veriler
• Bu verilerden elde edilmiş hâlihazır haritalar
• Kadastro haritaları
• Yerleşime uygunluk haritaları
• İmar planları
b) Tüzel veriler
• Taşınmazların sınır ve yüzeyi
• Taşınmazların mülkiyet bilgileri
• Taşınmazların değeri
• Taşınmazların hukuki durumları
c) Teknik altyapı verileri
• Su ve kanalizasyon verileri
• Hava gazı, doğal gaz verileri
• Telefon, telgraf, TV tesisleri
• Enerji tesisleri
• Trafik tesisleri
• Endüstri tesisleri
• Ticaret alanları
• Konut alanları
d) Doğal kaynak ilişkili veriler
• Jeolojik yapı
• Ağaçlar ve bitki örtüsü
• Su kaynakları, su miktarı
• İklim
• Madenler
e) Doğayı etkileyen etmenler
• Kirlilik
• Gürültü
• Çevre kirletici diğer etmenler
• Tarihi doku bilgileri
f) Ekonomik ve sosyal veriler
• Taşınmazların kullanımları
• Taşınmazların imar bilgileri
• Trafik ve ulaşım bilgileri
• Sağlık hizmetleri verileri
• Eğitim, kültür analizleri ve bunlara ilişkin hizmet verileri
• Nüfus bilgileri
• İstihdam bilgileri
• Halkın ekonomik durum analizi
Yerel yönetimler kent bilgi sistemi tasarımı yaparken yukarıda listelenen verilerden birçoğunu kullanırlar. Kendi yerel yapılanmaları çerçevesinde (İl, İlçe, Belde ve şube gibi) Bu bilgilerden bazılarına ihtiyaç duymayacağı gibi burada sayılmayan bazı verileri de sistemlerine dâhil edebilirler.
ANA SİSTEM KBS VE ALT SİSTEMLERİ:
Ülkemizde Kent Bilgi Sistemi bu gün dahi tam olarak anlaşılamamıştır. Birçok belediye ve diğer kurumlarda bu konuyla iştigal edenlerin çoğunluğu KBS’den bahsetmekte ancak icraatları Coğrafi Bilgi Sisteminden öteye geçememektedir. Oysaki CBS (GIS) KBS’nin omurgasını oluşturan en önemli alt sistemdir. Bunu Yönetim Bilgi Sistemi (YBS-MIS) takip etmekle beraber daha birçok alt sistemden söz etmek mümkündür. Bu bağlamda KBS Birçok bilgi sisteminin bileşiminden oluşan topyekûn bir sistemdir. Bir anasistemdir. KBS’nin ihtiva ettiği ve edebileceği alt sistemler genel olarak şöyle sıralanabilir.
1. Coğrafi Bilgi Sistemi
2. Yönetim Bilgi Sistemi
3. Numarataj-Adres Bilgi Sistemi
4. Emlak Vergisi Sistemi
5. Çevre Temizlik Vergisi Sistemi
6. Kent Özlük Sistemi
7. Çeşitli Gelirler Sistemi
8. Su Sistemi
9. Taşınmaz Kira Gelirleri Sistemi
10. Tahakkuk ve Tahsilat Sistemi
11. Gelir ve gider Özel İşlemleri Sistemi
12. Bütçe Sistemi
13. Muhasebe Sistemi
14. Personel Sistemi
15. Satınalma Sistemi
16. Ambar Sistemi
17. Demirbaş Sistemi
18. Yazı İşleri , Karar ve Tutanaklar Sistemi
19. İmar Sistemi
20. Harita ve Plan üretim ve güncelleme sistemleri
21. Arşivleme ve doküman yönetimi sistemleri
22. Araç takip sistemleri
23. Afet bilgi sistemi
24. Güvenlik Sistemi
25. Muhtarlık Sistemi
26. Tapu Sistemi
27. Altyapı bilgi sistemleri
Bu sistemlerin sayısını belediyelerin organizasyon yapısı ve büyüklüğüne göre azaltıp artırmak münkündür.Burada önemli olan sistemi tasarlarken yerel yöneticilerin iyi bir yönetim ve etkin denetim için ihtiyaç duydukları ve halkın da bu yönetimden bekledikleri bilgilerin neler olduğunun iyi tespit edilebilmesidir.
Azmi GÜN
GIS uzmanı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder