BİLİŞİM (IT) YATIRIMLARININ PERSONEL İSTİHDAMINA ETKİSİ

                Bilişim (IT) yatırımları oldukça yüksek bütçeler gerektirir. Bu büyüklük görecelidir. Bir defa yatırım yapmakla işiniz bitmiyor. Kırılma noktası da burası aslında.

IT yatırımları yazılım ve donanımlardan oluşan iki ana bileşenin temini üzerinde kurgulanır. Yatırımın yapıldığı tarihte bu iki bileşen de en yeni teknolojiler ile günün gerektirdiği en iyi işlevselliği karşılayacak niteliklerde olmalıdır. Bunu özellikle vurgulamamın nedeni, yazılım ve donanımların çok hızlı gelişmesi ve buna paralel olarak ta yapılan yatırımın aynı hızla eskimesidir. Bu gün aldığınız bir bilgisayar yarın eski teknolojidir. Bunun gibi aldığınız her türlü donanımı günün teknolojisi ve ihtiyaçlara göre sürekli revize ve modernize etme ihtiyacı vardır. Yazılımlarda da durum farklı değildir aslında. Kentlerin ve insanların gelişen teknoloji ile birlikte kurumlardan beklentileri de artmakta ve değişkenlik kazanmaktadır. Bu durumda yazılımlar da bu ihtiyaçları karşılayacak modernizasyonu anlık olarak gerçekleştirebiliyor olmalıdır.

Bu özellikleri nedeniyle sürekli modernize ve revize edilmesi gereken IT bileşenlerine yapılan yatırımlar da sürekli olarak para harcamayı gerektiren bir sürecin başlangıcıdır aslında.

IT yatırımlarının önündeki bir diğer sıkıntı da tepe yöneticilerinin teknolojiye ve IT sektörüne uzak olanlar karşısında yaşanmaktadır. Tabî ki tüm yöneticiler IT kökenli olmak zorunda değildir ve böyle bir beklenti de yok zaten. Ancak teknolojiye ve özellikle de bilişime yapılan yatırımlar lüzumsuz olarak görülmekte ve bu nedenle de IT yatırımlarına karşı çıkıldığı gözlenmektedir. Bu durum özellikle merkezi yönetimin e-devlet politikalarını vurmaktadır.

Bilişim yatırımlarının önündeki bu iki sıkıntının aşılması bağlamında tepe yöneticilerine anlatılması ve kabul ettirilmesi gereken hususlardan biri de IT yatırımlarının istihdama etkisi ve iş süreçlerinin hızlanması ve kısalması ile sağlanacak tasarrufun ortaya konulabilmesidir.

IT yatırımları:

·         İş süreçlerini kısaltır.

·         Gereksiz bürokrasiyi azaltır ve ortadan kaldırır.

·         Tekrarlanan iş ve işlemleri ortadan kaldırır.

·         Yapılan ancak diğer birim ve personelin haberi olmadığı için yapılmamış gibi görünen işlerin atıl kalmasını ve tekrar yapılmasını önler. (Yapılan işten tüm kurumun bilgisi olur.)

·         Buna karşın yapılması gerektiği halde atlandığı veya gözden kaçtığı için yapılamayan ve bu nedenle projelerde başarısızlığa bile neden olabilen işlerin ve süreçlerin atlanmasını engeller.

·         Kurumda tüm birimler ve personelin tamamı bir entegrasyon içinde çalışır ve böylece kurumda hakiki manada bir bütünleşme ve entegrasyon sağlar.

Bu etkileriyle IT yatırımları kurumun personel istihdamı politikasını da değiştirir. Kurumda bir iş daha az personel ile eskiye göre daha hızlı, daha kolay ve daha verimli görülebildiği için bu iş alanında personel istihdamında azalma görülecektir. Kurumların tüm işleri için hemen hemen aynı durum söz konusudur.  IT yatırımları yapıldıkça ve kurumda verimli bir şekilde ve tam entegrasyon ile kullanılmaya başlandıkça ister istemez insan kaynakları politikası değişecektir. Bu değişim;

·         Personel sayısında azalma

·         Personel profilinde ve branşlarında değişim (Eğitim ve uzmanlık alanlarına göre istihdam)

·         Personel kalitesinin ve kalifiyeliğinin artması

·         Yeni personel profillerinin i.k. politikasına katılması

Şeklinde olabilir.

Kurumlarda yukarıdaki değişim değerlendirilecek olursa, yeni istihdam alanlarının açılmış olmasına karşın genel olarak kurumun personel sayısında bir azalma olduğu gözlenecektir. İK uzmanları, Halkla ilişkiler uzmanları, Çağrı merkezi ve anketörler, ar-ge ve proje uzmanları, ISO ve kalite yönetim uzmanları, sosyal gelişim uzmanları gibi alanlar yeni istihdam alanlarına örnek gösterilebilir. Bu süreçte personelin öğrenim seviyesinin de yükseldiği görülecektir.

                Kurumun genelinde görülen bu değişim sürecine aykırılık gösteren tek birim, IT birimidir. IT yatırımları iş süreçlerini otomize etmekle birlikte bu süreçlerin kontrol ve takibi ile bu yeni süreçler konusunda gerekli eğitimlerin yükünü IT birimlerine kaydırmaktadır. Diğer birimlerin iş süreçleri azalır ve kalanlar da kısalır iken IT birimlerinde mevcut iş süreçleri uzamakta ve bunlara yeni süreçler eklenmektedir.

Bu durum bilgi işlem birimlerinde üç ana etki yaratmaktadır.

•  Bilişim sistemleri sayı olarak arttığı ve büyüdüğü için bunları kontrol emek ve sürekli çalışmalarını sağlamak zorlaşacak 
• Bu sistemlerin bakım ve işletim süreçlerinin takibi ve sürekli modernizasyonu ve revizyonu için ve  birimlerin her gün artan ve değişen ihtiyaçlarını karşılayacak inceleme, raporlama ve ar-ge işlemleri artacak ve zorlaşacak.
• Diğer birimlerin süreçleri bu yeni sistemler üzerinde takip edildiği için, IT biriminin süreçlerine, diğer birimlerin işlerinin sağlıklı işlemelerini sağlamak ve bunları sürekli izlemek gibi ilave süreçler  eklenecek.

Bu durumda kurumun diğer birimlerinin tersine bilgi işlem birimlerinde personel sayısının artması gerektiği ortaya çıkmaktadır. Uygulamada da buna ihtiyaç duyulduğu gözlenmektedir.

Burada IT yatırımlarının personel istihdamına etkisinin, kurumun diğer birimleri ile IT birimleri arasında ters orantılı olduğu ortaya çıkmaktadır. Diğer birimlerde personel azalırken IT birimlerinde artmaktadır. Ancak bu sonsuza kadar böyle gidecek değildir. Burada da bir doyum noktası vardır. Yatırımlar yoğunlaştıkça diğer birimlerde hızlı bir azalma görülür. Bu azalma personel sayısının optimum düzeye ulaşmasıyla duracak ve yatayda sabit bir grafik izleyecektir. Buna karşın ilk zamanlarda IT personelinde hızlı bir artışa ihtiyaç duyulacaktır. Bu artış ta optimum seviyede sabitlenecektir. Ancak diğer birimlerin aksine bir dönem maksimum seviyeye ulaşan IT personeli sayısı sistemler tam kapasite ve gerektiği gibi çalışmaya başladıktan sonra azalma gösterecek ve yatay grafik ortada bir yerde sabitlenecektir.

IT yatırımlarının istihdama etkisi grafikle aşağıdaki gibi gösterilebilir.

Azmi GÜN

e-belediye uzmanı