Günümüz, “bilişim çağı” olarak nitelendirilmektedir. Bunun sonucunda bilgi ve teknolojiye sahip olan ve bunları en etkin Şekilde kullanabilen toplumların, yaşadıkları zaman içerisinde en yüksek yaşam koşullarına sahip oldukları görülmektedir. Bilgiye sahip olmak kadar, bilginin aktif kullanılması ve güncel tutulması da önemlidir. Bu amaçla tüm bilgilerin bir sistem kapsamında toplanması ve işlenmesi gerekir. Mevcut ve ya kapsamlı bir saha çalışmasıyla (anket) elde edilen bilgilerin veri tabanı ortamlarında bir araya getirilip saklanması, analiz edilmesi ve kullanıcı ihtiyacına göre sunulması “bilgi sistemi” olarak adlandırılır. ( Prof. Dr. Tahsin YOMRALIOĞLU* - Araş. Gör. Mehmet ÇETE ) Burada Kullanıcı yalnızca yöneticiler olarak algılanmamalıdır. Kent bilgi sisteminin kullanıcı konsepti çok daha geniştir. Bunlar yerel yöneticiler olabileceği gibi yerel halk, yerli yabancı turistler, araştırmacılar, öğrenciler, vergi mükellefleri, yaşadığı il ve ya ilçeyi tanımak isteyen vatandaş, iş takipçileri vb. olabilir. Yerel yöneticiler, kentlerde daha nitelikli hizmet sunabilmek için; doğru ve hızla erişilebilecek veriye/bilgiye ihtiyaç duyarlar. Ancak bu bilgiler; kentin yapısı gereği, farklı uzmanlık alanları içinde, sınırlı sayıda, dağınık ortamlarda bulunmaktadır. Söz konusu veriler, mevcut sistem içerisinde kâğıt, harita vb. ortamlarda saklanırlar. Bu klasik yaklaşım verilerin toplanması, güncellenmesi, analizi ve sunulması için yeterli değildir. Bunun yanı sıra, bir kentin teknik alt ve üst yapısının denetim altında tutulması, ulaşım kontrolü, vergilerin sağlıklı toplanması ve kentsel sorunlara çözüm üretilmesi yine var olan sistem olanaklarıyla da pek mümkün değildir. Bir de bu bilgilerin farklı kurumların denetimi ve kontrolünde olduğu ve bunlar arasında bir koordinasyonun olmayışı da ayrı bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu gerçekler, yerel yönetimlerin “bilgi yönetimi” ve “yönetim düzenekleri” oluşturma gereğini ortaya çıkartmış, kente sahip olabilmek için kendilerine yönelik konumsal tabanlı bilgi sistemlerini oluşturmaya yöneltmiştir.
Kent Bilgi Sistemleri (KBS), kentsel faaliyetlerin yerine getirilmesinde optimum karar verebilmek için ihtiyaç duyulan planlama, altyapı, mühendislik, temel hizmetler ve yönetimsel bilgileri hızlı ve sağlıklı bir şekilde irdelemek amacıyla oluşturulan, konumsal bilgi sistemlerinden biridir (Yomralıoğlu, 2000).
Kent bilgi sistemleri, yönetimsel ve bilgi edindirme amaçlı fonksiyonları yerine getirirken, önce veri ye sonra da bu veriyi işleyecek yazılım ve donanımlara ve işlenmiş bu veriyi yorumlayarak karar verme sürecinin bir parçası haline getirecek , güncelleyecek ve doğruluğunu denetleyecek insanlar ve yöntemler gibi vazgeçilmez bir takım unsurları da bünyesinde barındırmalıdır. Bu da insanın (Kullanıcı) sistemin vazgeçilmez bir parçası olduğunu ortaya koyar. Bunlardan veri bileşeni en önemli olanıdır.Sistemin başarısı verilerin doğru, Güvenilir ve güncel olma derecesi ile doğru orantılıdır. Bilginin hammaddesi durumunda olan verinin toplanması maliyet ve zaman olarak kent bilgi sistemi içerisinde önemli bir yer tutar. Sistem kurulumunda en önemli hususlardan birisi de, sistemin yasalara, mevzuata ve standartlara uygun bir şekilde yürütülebilmesinin yöntemlerin ve stratejilerin de önceden belirlenmesi gereğidir.
KBS'NİN OLMASI GEREKEN TANIMI
KBS literatüre bu tanımlarla girmiş ve kabul görmüş olmakla beraber aslında durum bunun tam tersi şekildedir. Şöyle ki;
CBS'nin, coğrafi verilerin toplanıp, sınıflandırılıp, değerlendirildiği, işlendiği bir ana sistem olduğu ve bu sistemin çıktıları olarak elde edilen sonuç (Ürün) verilerin bilgi edinme ve raporlama amaçlı kullanılmasına da KBS denildiği ağırlıklı olarak kabul gören bir tanımdır. Kabul görmüş bu tanımlara göre KBS CBS'nin bir alt sistemidir. Hatta bazı akedemisyenler bunu bir sistem olmaktan öte bir raporlama aracı olarak görmektedirler.
Ancak; durum daha farklıdır. Tam tersine KBS bir ana sistemdir.
KBS: Kente ait her türlü verinin toplandığı, depolandığı, sınıflandırıldığı, işlenip sunulabilecek ve karar destek amaçlı kullanılabilecek duruma getirildiği sistemdir.CBS, ABS(Adres bilgi sistemi), v.b. akla gelen gelmeyen tüm sistemler KBS'in bir alt sistemidir. KBS tüm sistemleri kapsar. Dahası KBS'nin kapsama alanını ve içeriği kurucusunun ya da tasarımcısının hayal gücüyle sınırlıdır. Bu sabit değildir ve kurucularına göre farklılıklar gösterebilir.
Örneğin: Bir ilcede kbs tasarımcısı ilçedeki tüm lokantaların listelenmesini isterken bir diğeri bunların adresleri ve oralara nasıl gidilebileceğini gösteren krokileri ile beraber görülmesini isteyebilir. Dahası diğer bir tasarımcı da bu lokantaların menülerini günlük değişimleri ile birlikte görmek ve hattabüryan , iskender vb. çeşitli özel yemekleri olan lokantaların da hangileri olduğunu bulunulan yere en yakından uzağa listeletmek isteyebilir.
Bu örnekte lokantaların yerleri ve harita üzerinde krokilerinin gösterilmesi coğrafi bir veri, adres olmakla beraber; bunların adresleri numerataj ve adres bilgi sisteminden gelmektedir. Lokantaların yemek uzmanlıklarına ve yemekleri sunuş şekline göre (Self servis gibi) sınıflandırma, günlük menülerini anında görme gibi içerikler başlı başına farklı bir sistem ortaya çıkarmaktadır.
"BİREYSEL BELEDİYECİLİK SİSTEMİ (BBS)"
Günümüzde KBS, e-devlet, e-belediye, e-hizmet gibi kavramların içleri boşaltılmış durumdadır. Aklına gelen kendince bir tanım yapmaktadır. Eline çantayı alan, kurumların kapılarını çalmakta ve "KBS satıyorum, alırmısınız?" şeklinde sorularla kurumlara özellikle de belediyelere kbs satmaya çalışmaktadırlar. Bir internet sayfasını yayına açan belediyeler kbs kurduklarını, e-belediye oldujlarını iddia etmeye başlamaktadırlar. Bu iş bu kadar basit midir acaba?
İşte bu nedenle Kartal Belediyesi Bilgi İşlem Müdürlüğü olarak bizler farklı bir platform ortaya koymak istedik. Tüm bu kavram ve tanım karmaşasına son vermek amacıyla kendi tanımladığımız yeni bir sistem tasarladık be uzun vadeli planlarını yaptık. Ve adım adın uygulamaya başladık.
Bu sisteme diğerlerinden ayıran "BİREYSEL BELEDİYECİLİK SİSTEMİ (BBS)" adını verdik. Nedir bu BBS ?
BBS: Paydaşların kendi talep ettikleri ve edecekleri hizmetleri kendilerinin belirlediği, kendilerinin bu hizmetleri ürettiği yada üretimine doğrudan katıldığı, yönetimin değil yönetişimin ön planda olduğu, bilgilerin sadece paydaştan kuruma değil her iki yöne doğru hareket edebildiği ve hizmetin merkezileşmeden ziyade yerelleştirilmesine yönelik bir sistemdir. Bu bir bilgisayar programı ya da bir sistemler bileşiğinden ziyade uzun soluklu bir HAYATI KOLAYLAŞTIRMA PROJESİdir.
Burada paydaş kelimesi bilinçli olarak vatandaş kelimesinin yerine kullanılmıştır. Bu kavramın içine sadece vatandaş değil diğer kamu kurumları, kamu hizmeti veren özel kuruluşlar, özel işletmeler ve sivil toplum örgütleri girmektedir.
Diğer makalelerde BBS ile ilgili ayrıntılı bilgiler verilecektir.
Azmi GÜN
GIS uzmanı
