KBS’NİN GENEL OLARAK GETİRİLERİ

KBS ile başta kente ait mülkiyet, planlama, hâlihazır haritalar gibi grafik gösterimler olmak üzere, kente ve kentliye ait tanımsal nitelikteki tablosal verileri ilişkisel veri tabanlarında modelleyerek iki yönlü sorgulamak mümkündür. Örneğin bilgisayar ortamındaki grafik harita üzerinde herhangi bir bina imleç ile seçildiğinde, binanın kat adedi, ruhsat yılı, dış görünümü, bu binada oturan şahıslara ait kimlik bilgilerine erişilebildiği gibi, bir şahsın hangi adreste bulunduğu sorusuna da grafik gösterim üzerinden yanıt bulunabilir. KBS ile basit anlamda bu tür veri tabanı sorgulamaları yapılabileceği gibi, genel de gerçekleşebilecek işlemleri aşağıdaki ana başlıklar altında özetlemek de mümkündür.

· Kent Yöneticileri Kente Hâkim Olur ve Daha Doğru Kararlar Verilir
Her geçen gün daha da büyümekte olan kentleri yönetenlerin en büyük sorunlarından biri de kent denetiminin kontrolden çıkmasıdır. KBS ile kente ait veritabanında saklanan her türlü veriye kolaylıkla erişebilme olanağı doğduğundan, kentsel denetim bir sorun olmaktan çıkar. Sonuçta kent yöneticileri, kente ve kent yaşayanlarına ait ihtiyaçları daha iyi tespit eder ve hizmete yönelik daha isabetli aynı zamanda kalıcı kararlar verebilirler.

· Zaman ve Emekten Tasarruf Sağlanır
KBS’nin önemli yararlarından biri de, klasik yöntemlerle sunulan hizmetlere göre sağladığı zaman ve emek tasarrufudur. Bilgi sistemi dâhilinde yapılan işlemler hem daha kısa bir sürede, hem de daha az sayıda elemanla gerçekleşebilir.

· Hizmet Kalitesi Artar
Yerel yönetimlerin nitelikli hizmet sunabilmesinin temel şartlarından biri de, kent ve kentliye ait tüm bilgilere hâkim olabilmesidir. KBS ile bu bilgilere sahip olan Yerel Yönetimler, gerek yatırım kararlarında, gerekse kentliye sunacakları diğer işlemlerde, daha somut çözümler üretebilecekler ve daha nitelikli hizmetler sunabileceklerdir. Bilhassa kent sakinleri, rutin işlemler için beklemek zorunda kalmayacak, işler çok daha çabuk olarak gerçekleşebilecektir. Hatta birçok iş, mesken veya iş yerlerinden internet aracılığıyla takip edilerek, işler bireysel olarak gerçekleşecektir. Böylece hizmetler de kalite artışı sağlanacaktır.

Şekil-1 Yukarıdaki şekilde bahsedilen bu sistemlerin birbirleri ile nasıl İlişkilendirildiklerini ve tek bir sistem (KBS) olarak nasıl çalıştıkları Görülmektedir.(Buradaki bileşenler örnektir ve kurumdan kuruma değişiklik arz eder.) (Kaynak İYTE resmi web sitesi-2006) çalışmaları ve raporları)

Şekil-2 Yukarıdaki şekilde ise ideal bir kent bilgi sisteminin dış ağ ve iç network Yapısının nasıl tasarlanması gerektiğine bir örnek verilmiştir. (Buradaki bileşenler örnektir ve kurumdan kuruma değişiklik arz eder.) (Kaynak İYTE resmi web sitesi-2006) çalışmaları ve raporları)


· Ekonomik Kazanç ArtarYerel Yönetimlerin gelir kaynaklarını takip ve tahsil edebildiği ölçüde üzerlerine düşen görevleri yerine getirebilecekleri ve nitelikli hizmet sunabilecekleri açıktır. Belediyelerin temel gelir kaynaklarına bakıldığında; ilk olarak emlak vergileri, işyerlerine ait çevre temizlik vergileri, belediyeye ait taşınmazların kira gelirleri ve su gelirleri göze çarpmaktadır. Ancak, kalabalık kent yaşamında belediyeler bu türden gelirleri klasik yöntemlerle yeterince takip edemediğinden, kentlerde vergiler düzenli toplanamaz, kaçak kullanımların önüne geçilemez. Sonuçta yerel yönetimler açısından önemli miktarda gelir kayıpları söz konusu olur. KBS’nin yerel yönetimlere sağlayacağı en büyük avantajlardan biri de bu aşamada ortaya çıkmaktadır. KBS ile oluşturulacak veri tabanı desteği ile belediyeler; kimlerin emlak vergisi beyanı vermediğini ve vergisini ödemediğini, kimlerin kaçak su kullandığını veya su borcunu ödemediğini, kimlerin çevre temizlik vergisi ödemediğini, kimlerin yanlış beyan verdiği veya hiç beyan vermediği bilgisayar ortamında basit bir veri tabanı sorgulamasıyla denetler, rapor eder ve adres bilgisi ile de ilgili kişilere rahatça ulaşır. Böylece yerel yönetimler hem kenti denetler hale gelir, hem de önemli ölçüdeki gelir kayıplarının önüne geçmiş olurlar. Bu yaklaşım ile kentsel yatırımlardaki maddi kaynak sıkıntıları bir şekilde aşılmış ve kentte yaşayanların kent hizmetlerine katılımı sağlanmış olur.

· Kent İmar Dokusunun Düzenlenmesi ve Yönlendirilmesi Sağlanır
KBS sayesinde, kentin sosyo-kültürel gelişimi ve imar ihtiyacı bir arada değerlendirilerek, kentin fiziksel planlamasının zamanında yapılması sağlanabilir. Gecekondu ve kaçak yapılaşmalar anında tespit edilerek çarpık kentleşmenin önüne geçilip, yaşanabilir, çağdaş bir kent imar dokusu oluşturulabilir. Bunun yanında, kentlere ait nazım ve uygulama imar planlarının yapılması esnasında göz önünde bulundurulması gereken kriterler yine KBS ile bir arada gözlemlenebilir ve daha sağlıklı ve uygulanabilir bir imar planı gerçekleştirilebilir.

· Daha Güvenli ve Huzurlu Bir Kent Hayatı Sağlanır
KBS ile yönetilen kentlerde yaşayan insanlar, diğer kentlerde yaşayanlara göre daha güvenli ve daha huzurlu bir ortamda yaşama şansı bulacaklardır. Çünkü kent bilgi sistemleriyle, yangın, kaza vb acil bir durum anında tespit edilerek, olay mahalline dinamik yol analizleri ile en kısa zamanda ulaşma olanağı vardır. Ayrıca ülkemizde hiç de azımsanmayacak sıklıkta yaşadığımız, deprem, sel, heyelan gibi doğal afetlere de KBS sayesinde önceden hazırlıklı olmak mümkün olabilmektedir. Örneğin herhangi bir deprem anında, hangi binalar da kimlerin yaşadığının bilinmesi halinde, ilk yardım ekipleri bu mekânlara yönlendirilerek, hayati önem taşıyan saatler içinde insanlara ulaşmak birçok hayatın kurtarılmasına neden olacaktır. Hatta önceden bilgisayar ortamında deprem senaryoları üretilerek herhangi bir deprem anında yaralılar için ilk yardım ekiplerinin nerelerde oluşturulacağı, gıda yardımlarının nerelerde depolanacağı ve nasıl dağıtılacağı gibi faaliyetler önceden rahatça planlanabilir. Yukarıda belirtilen hususlar, KBS’nin daha güvenli ve çağdaş bir kent hayatına sağlayacağı katkılara verilebilecek örneklerden sadece birkaçıdır.
Kentsel yönetim açısından, önemli olan kentlere ait bilgilerin düzenli bir şekilde toplanması, saklanması, işlenmesi ve bu bilgilerin sunulmasına olanak sağlayacak bilgi sistemlerinin öncelikle tesis edilebilmesidir. Ancak böyle bir yaklaşım ile her geçen gün kentlerimizde hızlı bir şekilde artan bilgi/veri karmaşalığının önüne geçilip, bilgiden optimum düzeyde yararlanmak mümkün olacaktır.

KBS’NİN BELEDİYELER AÇISINDAN GETİRİLERİ

· Hızlı İşlem :Kent ile ilgili tüm bilgiler (Kentli, taşınmaz, mahalle, cadde, sokak, alt yapı, vb.) önceden merkez bilgisayara yüklenmiş olduğu için, Kentlinin Belediyedeki herhangibir işi son derece hızlı bir şekilde sonuçlandırılacaktır.

· İnteraktif Belediyecilik :
Kentli, ev veya ofisindeki bilgisayardan İnternet’e girerek veya telefonunu kullanarak, Belediyedeki bilgisayarda yüklü bulunan kendisi ile ilgili bir bilgiye ulaşabilecek, dilek ve şikayetlerini iletebilecek, yerine getirilmiş hizmetler hakkında bilgi alabilecektir.

· Kentli Kimlik Kartı :
Kentli, kendisine verilecek resimli bir “KENTLİ KİMLİK KARTI” ile hem Belediyedeki her türlü işini kolayca yürütebilecek, hem de anlaşmalı Bankaların ATM cihazlarından vergi ödemelerini yapabilecektir.

· Vergi Ödemelerinde Kolaylık :
Anlaşmalı Bankaların veznelerinden veya Kentli Kimlik Kartı ile ATM cihazlarından vergi ödemeleri yapılabilecek ve böylece Belediye veznelerindeki kuyruk eziyeti kesinlikle son bulacaktır.

· Belediyede Verimli Çalışma :
Belediyedeki tüm hizmetlere ait bilgilerin, merkezde tek bir bilgisayardaki veritabanında yüklü olması, girilmiş olan bir bilginin anında diğer bir birim tarafından kullanılabilmesi nedeniyle tekrar tekrar bilgi girmeye gerek olmaması, girilmiş olan bilgiler üzerinde bilgisayar ile çok hızlı işlem yapılarak her türlü rapor ve görüntünün alınabilmesi gibi nedenlerle Belediye hizmetlerinde kalite ve verimlilik arttırılabilecektir.
· Az Personel İle Daha Çok İş :
Belediye birimlerinde tekrar tekrar bilgi girilmesine gerek kalmaması ve elle yapılmakta olan bazı hesaplama ve işlemlerin bilgisayar tarafından yapılacak olması gibi nedenlerle az personel ile daha çok iş yapma olanağı sağlanabilecektir.

· Hem Hızlı Hem de Hatasız İş :
Elle yapılırken yavaş olan ve hata yapma olasılığı bulunan işlerin bilgisayar ile çok hızlı fakat hiç hatasız yapılması sağlanabilecektir.

· Etkin Denetim ve gelir artışt:
Kent ve Belediye hizmetleri ile ilgili her türlü bilgi ayrıntılı olarak merkez bilgisayarda bulunacağı için, çeşitli kademelerde görevli yöneticilerin, önceden belirlenmiş yetkileri dahilinde, bu bilgilere ulaşabilmeleri ve yürütülen işleri denetlemeleri sağlanabilecektir.
Bu bağlamda vatandaş ta denetlenebileceği, vergi kaçakları, eksik beyanlar veya beyan vermeyenler vs. gibi bilgilere de ulaşılabileceğinden vergi gelirlerinde de önemli bir artış sağlanacaktır.

· Muhtarlıklar İle İlişkiler :
Mahalle Muhtarlıklarına konulacak bilgisayarlar ve yüklenecek programlar vasıtasıyla Muhtarlıklar ile Belediyedeki merkezi bilgisayarlar arasında on line bağlantı kurulacak ve böylece Mahalle ve Mahalleli ile ilgili olarak Muhtarlardan çok hızlı bilgi alınması ve iletilen sorunların hızla çözümlenmesi sağlanabilecektir.

· Devlet Bilgi Sistemi İçin Altyapı :
Kent Bilgi Sisteminin Belediyelerde yaygınlaşması ile, Belediyeler arasında bağlantı kurularak İl Bilgi Sistemi’ne, İller arasında bağlantı kurularak ta Devlet Bilgi Sistemi’ne Dolayısıylada e-devlet’e ulaşılması için gerekli alt yapı oluşturulabilecektir.(Bkz.Şekil-3)

Şekil 3: İlçe KBS’ den e-devlete uzanan yol

NOT: Bu şekil ile izah edilmek istenen olay; e-devlete giden yolun e-belediyelerden geçtiğidir. Ben bu çalışmayı 2004'te yaptım ve bu şemayı da o zaman kitap bastırmak amacıyla çizdim. Baskı için kaynak bulamadığımdan yayınlayamadım. Bu kitap çalışmamın bir kısmını 2007 de bu blogda yayınladım. Ancak Türkiye'de bu gerçek 2009 da yapılan bir toplantının sonucunda bu kural kabul edildi ve sonuç raporu BT haber dergisinde (Sayı 756) e-Devletin yolu e-belediyeden geçiyor başlığı altında bir makale ile yayınlandı.

KENT BİLGİ SİSTEMİNİN TEMEL AMACI

• özellikle planlama ve hizmet amaçlı yatırım çalışmalarında yerel yönetimlerin optimum kararlara ulaşabilmesi için doğru karar verme kapasitesini arttırmak, bu yatırımlara kentlilerin top yekûn katılımını sağlamak ve kentliye çağdaş anlamda etkin hizmetler sunulmasına yardımcı olmaktır.
• kent ölçeğinde, planlama ve karar verme sürecinde, yönetime somut faydalar sağlayabilecek, akıllı harita altlıklarına dayalı, birimlerin ortak kullanımına ve bilgi paylaşımına açık, kurumun ve kentlilerin ihtiyaçlarına cevap verecek nitelikte tasarlanmış bir Bilgi Yönetim Sisteminin oluşturulmasıdır.
• Kent Bilgi Sisteminin yaşama geçirilmesi ile, Belediyenin gereksinimlerinin saptanması, ilçe gelişiminin kontrol altında tutulması, daha hızlı, doğru ve ekonomik hizmet üretiminin sağlanması, kadastro ve imar sorunlarını ileriye dönük kalıcı çözümler getirilmesi, belediye gelirlerinin arttırılması, mevcut sorunların hızlı, doğru ve ekonomik bir şekilde çözümü ve yetersiz kadro sonucunda oluşan yetersiz üretim sorunlarının aşılması amaçlanmaktadır.
• Kentte yaşayan insanlara ait demografik, ekonomik ve sosyal bilgilerinde sistemde toplanıp yorumlanmasıyla, mekansal planlama ile birlikte sosyal ve ekonomik planlamalarda da isabet kaydedecek kararlar verebilmektir.
• Dolayısıyla KBS, bilhassa kentsel hizmetlerin yerine getirilmesinde yerel yöneticiler için önemli bir karar-destek sistemidir.
• Açık ça görülüyor ki temel amaç halka (Kentliye )hizmet, dolayisiyla kentli memnuniyetini sağlamak ve sürekli kılmak, Çağdaş, paylaşımcı, katılımcı ve sosyal belediyecilik (Daha geniş anlamda veya devlet ölçeğinde düşünülür se: yönetişim ) anlayışını yerleştirmek, evrensel manada lider kentler meydana getirmektir.

KENT BİLGİ SİSTEMİNİN KAPSAMI

KBS’nin birinci temel öğesi, belediye sınırları içinde yaşayan kentlilerin nüfus, mülkiyet, uğraş ve vergi bilgilerinin toplandığı kentli kütüğüdür. İkinci temel öğe ise, kentin topoğrafik özelliklerini yansıtan halihazır haritalar, mülkiyet durumunu yansıtan kadastro haritaları ve şehir planlamasını temsil eden imar planları ile kentin altyapı bilgilerinin bilgisayar ortamında yer aldığı grafik kütüğüdür. Bu öğelerin tümleşik bir biçimde kullanılması ile başta imar hizmetleri olmak üzere, temel altyapı hizmetleri, şehir planlama hizmetleri ve vergi yükümlülükleri ile ilgili diğer çalışmalar da daha etkin, daha hızlı ve çağdaş bir biçimde yerine getirilecektir. (Haşal, 1999).
KBS kente ilişkin birçok veriyle uğraşmasına karşın, bunları bir standarda sokmak pekte münkün değildir.Çünki öğeler kurumdan kuruma ve hatta kbs’nin tasarımcısına göre değişiklikler arzeder. Kısaca KBS:
Tasarımcısının hayal gücünün sınırları nispetinde bileşenlere sahiptir.Sisteme dahil edilecek bilgiler de, sistemin bilgi talepçilerine sağlayacağı bilgiler de tasarımcısının hayal gücüne binaen şekillenecektir. Bu yüzden KBS’nin öyle veya böyle bir tanımını yapmak münkündür ama içeriğini ve boyutlarını bir kalıba sokmak kesinlikle imkansızdır. Yani standart bir iş akış diyagramından bahsedemeyiz. KBS’nin içeriği konusunda birşeyler söylemek gerektiğinde ancak en temel unsurlardan bahsedilebilir.

Bu bağlamda temel girdi verilerinin içeriğini aşağıdaki şekilde gruplandırmak ta mümkündür:
• Bir Belediyede verilen hizmetlerin tümünü kapsayacak,
• Yöneticilerin karar verme sorunlarının çözümü için gerekli bilgileri üretecek,
• En küçük Belde Belediyesinden en büyük İlçe veya Metropol Belediyeleri ile Büyükşehir Belediyelerine kadar tüm Belediyelerde uygulanabilecek esneklik,
• Belediyenin özelliğine ve büyüklüğüne göre istenildiğinde, tüm Sistem yerine, sadece o Belediye için önemli ve gerekli olan alt sistemlerin (modüllerin) uygulanabileceği,
• Belediye içindeki tüm hizmetlerin bir ağ (network) altında birbirleriyle etkileşimli ve bütünleşik (Entegre) bir şekilde yürütülebileceği,
• Büyükşehir Belediyeleri ve Metropol Belediyeler arasında kurulacak on-line bağlantılar ile istenirse anında veya peryodik olarak bilgilerin transfer edilebileceği,
• Belediyeler arasında kurulacak on-line bağlantılar ile İller, Bölgeler ve en sonra da Devlet düzeyinde, Bilgi Sistemlerinin oluşturulabileceği,
• Belediye içinde hizmetleri yürütmekle görevli Memurların kolayca öğrenebileceği, kullanabileceği, gerekli müdahaleleri, programları yazanlara ihtiyaç duymaksızın, parametre girişleri ile yapabileceği,
• Belediyenin bir biriminde oluşan ve bilgisayara girilen bir bilginin diğer birimler tarafından, tekrar giriş yapılmaksızın, anında görülebileceği ve kullanılabileceği,
• Belediye hizmetlerindeki niteliksel ve niceliksel artışlara önemli ilaveler, düzenlemeler ve değişiklikler gerektirmeksizin cevap verebilecek ve kendiliğinden kolaylıkla uyarlanabilecek,
Günümüzün en ileri sistem tasarım metodolojisi ve bilgisayar donanım-yazılım teknolojisinin kullanılacağı,
• Bilgisayar donanım ve yazılım teknolojisindeki hızlı gelişmelerde gözönüne alınarak; işlerin mümkün olduğu kadar insan gücü yerine bilgisayar tarafından yerine getirileceği ve böylece az insanla daha çok, daha hızlı ve daha doğru işin yapılabileceği,
• Kurum içinde evrak kalabalığını ve kırtasiye israfını ortadan kaldıracak evrk takip sistemleri ile birlikte çalışabilecek veya kendi bünyesinde bir evrak takip sistemi barındıracak,
• İleriye dönük,
• Bütünleşik ve aynı zamanda modüler bir yapı,

KENT BİLGİ SİSTEMİ’NDE TEMEL GİRDİLER

a) Topografik veriler
• Geometrik veriler
• Tanımsal veriler
• Bu verilerden elde edilmiş hâlihazır haritalar
• Kadastro haritaları
• Yerleşime uygunluk haritaları
• İmar planları
b) Tüzel veriler
• Taşınmazların sınır ve yüzeyi
• Taşınmazların mülkiyet bilgileri
• Taşınmazların değeri
• Taşınmazların hukuki durumları
c) Teknik altyapı verileri
• Su ve kanalizasyon verileri
• Hava gazı, doğal gaz verileri
• Telefon, telgraf, TV tesisleri
• Enerji tesisleri
• Trafik tesisleri
• Endüstri tesisleri
• Ticaret alanları
• Konut alanları
d) Doğal kaynak ilişkili veriler
• Jeolojik yapı
• Ağaçlar ve bitki örtüsü
• Su kaynakları, su miktarı
• İklim
• Madenler
e) Doğayı etkileyen etmenler
• Kirlilik
• Gürültü
• Çevre kirletici diğer etmenler
• Tarihi doku bilgileri
f) Ekonomik ve sosyal veriler
• Taşınmazların kullanımları
• Taşınmazların imar bilgileri
• Trafik ve ulaşım bilgileri
• Sağlık hizmetleri verileri
• Eğitim, kültür analizleri ve bunlara ilişkin hizmet verileri
• Nüfus bilgileri
• İstihdam bilgileri
• Halkın ekonomik durum analizi
Yerel yönetimler kent bilgi sistemi tasarımı yaparken yukarıda listelenen verilerden birçoğunu kullanırlar. Kendi yerel yapılanmaları çerçevesinde (İl, İlçe, Belde ve şube gibi) Bu bilgilerden bazılarına ihtiyaç duymayacağı gibi burada sayılmayan bazı verileri de sistemlerine dâhil edebilirler.


ANA SİSTEM KBS VE ALT SİSTEMLERİ:

Ülkemizde Kent Bilgi Sistemi bu gün dahi tam olarak anlaşılamamıştır. Birçok belediye ve diğer kurumlarda bu konuyla iştigal edenlerin çoğunluğu KBS’den bahsetmekte ancak icraatları Coğrafi Bilgi Sisteminden öteye geçememektedir. Oysaki CBS (GIS) KBS’nin omurgasını oluşturan en önemli alt sistemdir. Bunu Yönetim Bilgi Sistemi (YBS-MIS) takip etmekle beraber daha birçok alt sistemden söz etmek mümkündür. Bu bağlamda KBS Birçok bilgi sisteminin bileşiminden oluşan topyekûn bir sistemdir. Bir anasistemdir. KBS’nin ihtiva ettiği ve edebileceği alt sistemler genel olarak şöyle sıralanabilir.

1. Coğrafi Bilgi Sistemi
2. Yönetim Bilgi Sistemi
3. Numarataj-Adres Bilgi Sistemi
4. Emlak Vergisi Sistemi
5. Çevre Temizlik Vergisi Sistemi
6. Kent Özlük Sistemi
7. Çeşitli Gelirler Sistemi
8. Su Sistemi
9. Taşınmaz Kira Gelirleri Sistemi
10. Tahakkuk ve Tahsilat Sistemi
11. Gelir ve gider Özel İşlemleri Sistemi
12. Bütçe Sistemi
13. Muhasebe Sistemi
14. Personel Sistemi
15. Satınalma Sistemi
16. Ambar Sistemi
17. Demirbaş Sistemi
18. Yazı İşleri , Karar ve Tutanaklar Sistemi
19. İmar Sistemi
20. Harita ve Plan üretim ve güncelleme sistemleri
21. Arşivleme ve doküman yönetimi sistemleri
22. Araç takip sistemleri
23. Afet bilgi sistemi
24. Güvenlik Sistemi
25. Muhtarlık Sistemi
26. Tapu Sistemi
27. Altyapı bilgi sistemleri

Bu sistemlerin sayısını belediyelerin organizasyon yapısı ve büyüklüğüne göre azaltıp artırmak münkündür.Burada önemli olan sistemi tasarlarken yerel yöneticilerin iyi bir yönetim ve etkin denetim için ihtiyaç duydukları ve halkın da bu yönetimden bekledikleri bilgilerin neler olduğunun iyi tespit edilebilmesidir.

Azmi GÜN
GIS uzmanı

KBS İLE İLGİLİ TANIMLAR

Günümüz, “bilişim çağı” olarak nitelendirilmektedir. Bunun sonucunda bilgi ve teknolojiye sahip olan ve bunları en etkin Şekilde kullanabilen toplumların, yaşadıkları zaman içerisinde en yüksek yaşam koşullarına sahip oldukları görülmektedir. Bilgiye sahip olmak kadar, bilginin aktif kullanılması ve güncel tutulması da önemlidir. Bu amaçla tüm bilgilerin bir sistem kapsamında toplanması ve işlenmesi gerekir. Mevcut ve ya kapsamlı bir saha çalışmasıyla (anket) elde edilen bilgilerin veri tabanı ortamlarında bir araya getirilip saklanması, analiz edilmesi ve kullanıcı ihtiyacına göre sunulması “bilgi sistemi” olarak adlandırılır. ( Prof. Dr. Tahsin YOMRALIOĞLU* - Araş. Gör. Mehmet ÇETE ) Burada Kullanıcı yalnızca yöneticiler olarak algılanmamalıdır. Kent bilgi sisteminin kullanıcı konsepti çok daha geniştir. Bunlar yerel yöneticiler olabileceği gibi yerel halk, yerli yabancı turistler, araştırmacılar, öğrenciler, vergi mükellefleri, yaşadığı il ve ya ilçeyi tanımak isteyen vatandaş, iş takipçileri vb. olabilir. Yerel yöneticiler, kentlerde daha nitelikli hizmet sunabilmek için; doğru ve hızla erişilebilecek veriye/bilgiye ihtiyaç duyarlar. Ancak bu bilgiler; kentin yapısı gereği, farklı uzmanlık alanları içinde, sınırlı sayıda, dağınık ortamlarda bulunmaktadır. Söz konusu veriler, mevcut sistem içerisinde kâğıt, harita vb. ortamlarda saklanırlar. Bu klasik yaklaşım verilerin toplanması, güncellenmesi, analizi ve sunulması için yeterli değildir. Bunun yanı sıra, bir kentin teknik alt ve üst yapısının denetim altında tutulması, ulaşım kontrolü, vergilerin sağlıklı toplanması ve kentsel sorunlara çözüm üretilmesi yine var olan sistem olanaklarıyla da pek mümkün değildir. Bir de bu bilgilerin farklı kurumların denetimi ve kontrolünde olduğu ve bunlar arasında bir koordinasyonun olmayışı da ayrı bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu gerçekler, yerel yönetimlerin “bilgi yönetimi” ve “yönetim düzenekleri” oluşturma gereğini ortaya çıkartmış, kente sahip olabilmek için kendilerine yönelik konumsal tabanlı bilgi sistemlerini oluşturmaya yöneltmiştir.

Kent Bilgi Sistemleri (KBS), kentsel faaliyetlerin yerine getirilmesinde optimum karar verebilmek için ihtiyaç duyulan planlama, altyapı, mühendislik, temel hizmetler ve yönetimsel bilgileri hızlı ve sağlıklı bir şekilde irdelemek amacıyla oluşturulan, konumsal bilgi sistemlerinden biridir (Yomralıoğlu, 2000).

Kent bilgi sistemleri, yönetimsel ve bilgi edindirme amaçlı fonksiyonları yerine getirirken, önce veri ye sonra da bu veriyi işleyecek yazılım ve donanımlara ve işlenmiş bu veriyi yorumlayarak karar verme sürecinin bir parçası haline getirecek , güncelleyecek ve doğruluğunu denetleyecek insanlar ve yöntemler gibi vazgeçilmez bir takım unsurları da bünyesinde barındırmalıdır. Bu da insanın (Kullanıcı) sistemin vazgeçilmez bir parçası olduğunu ortaya koyar. Bunlardan veri bileşeni en önemli olanıdır.Sistemin başarısı verilerin doğru, Güvenilir ve güncel olma derecesi ile doğru orantılıdır. Bilginin hammaddesi durumunda olan verinin toplanması maliyet ve zaman olarak kent bilgi sistemi içerisinde önemli bir yer tutar. Sistem kurulumunda en önemli hususlardan birisi de, sistemin yasalara, mevzuata ve standartlara uygun bir şekilde yürütülebilmesinin yöntemlerin ve stratejilerin de önceden belirlenmesi gereğidir.

KBS'NİN OLMASI GEREKEN TANIMI

KBS literatüre bu tanımlarla girmiş ve kabul görmüş olmakla beraber aslında durum bunun tam tersi şekildedir. Şöyle ki;

CBS'nin, coğrafi verilerin toplanıp, sınıflandırılıp, değerlendirildiği, işlendiği bir ana sistem olduğu ve bu sistemin çıktıları olarak elde edilen sonuç (Ürün) verilerin bilgi edinme ve raporlama amaçlı kullanılmasına da KBS denildiği ağırlıklı olarak kabul gören bir tanımdır. Kabul görmüş bu tanımlara göre KBS CBS'nin bir alt sistemidir. Hatta bazı akedemisyenler bunu bir sistem olmaktan öte bir raporlama aracı olarak görmektedirler.

Ancak; durum daha farklıdır. Tam tersine KBS bir ana sistemdir.

KBS: Kente ait her türlü verinin toplandığı, depolandığı, sınıflandırıldığı, işlenip sunulabilecek ve karar destek amaçlı kullanılabilecek duruma getirildiği sistemdir.CBS, ABS(Adres bilgi sistemi), v.b. akla gelen gelmeyen tüm sistemler KBS'in bir alt sistemidir. KBS tüm sistemleri kapsar. Dahası KBS'nin kapsama alanını ve içeriği kurucusunun ya da tasarımcısının hayal gücüyle sınırlıdır. Bu sabit değildir ve kurucularına göre farklılıklar gösterebilir.

Örneğin: Bir ilcede kbs tasarımcısı ilçedeki tüm lokantaların listelenmesini isterken bir diğeri bunların adresleri ve oralara nasıl gidilebileceğini gösteren krokileri ile beraber görülmesini isteyebilir. Dahası diğer bir tasarımcı da bu lokantaların menülerini günlük değişimleri ile birlikte görmek ve hattabüryan , iskender vb. çeşitli özel yemekleri olan lokantaların da hangileri olduğunu bulunulan yere en yakından uzağa listeletmek isteyebilir.

Bu örnekte lokantaların yerleri ve harita üzerinde krokilerinin gösterilmesi coğrafi bir veri, adres olmakla beraber; bunların adresleri numerataj ve adres bilgi sisteminden gelmektedir. Lokantaların yemek uzmanlıklarına ve yemekleri sunuş şekline göre (Self servis gibi) sınıflandırma, günlük menülerini anında görme gibi içerikler başlı başına farklı bir sistem ortaya çıkarmaktadır.

"BİREYSEL BELEDİYECİLİK SİSTEMİ (BBS)"

Günümüzde KBS, e-devlet, e-belediye, e-hizmet gibi kavramların içleri boşaltılmış durumdadır. Aklına gelen kendince bir tanım yapmaktadır. Eline çantayı alan, kurumların kapılarını çalmakta ve "KBS satıyorum, alırmısınız?" şeklinde sorularla kurumlara özellikle de belediyelere kbs satmaya çalışmaktadırlar. Bir internet sayfasını yayına açan belediyeler kbs kurduklarını, e-belediye oldujlarını iddia etmeye başlamaktadırlar. Bu iş bu kadar basit midir acaba?

İşte bu nedenle Kartal Belediyesi Bilgi İşlem Müdürlüğü olarak bizler farklı bir platform ortaya koymak istedik. Tüm bu kavram ve tanım karmaşasına son vermek amacıyla kendi tanımladığımız yeni bir sistem tasarladık be uzun vadeli planlarını yaptık. Ve adım adın uygulamaya başladık.

Bu sisteme diğerlerinden ayıran "BİREYSEL BELEDİYECİLİK SİSTEMİ (BBS)" adını verdik. Nedir bu BBS ?

BBS: Paydaşların kendi talep ettikleri ve edecekleri hizmetleri kendilerinin belirlediği, kendilerinin bu hizmetleri ürettiği yada üretimine doğrudan katıldığı, yönetimin değil yönetişimin ön planda olduğu, bilgilerin sadece paydaştan kuruma değil her iki yöne doğru hareket edebildiği ve hizmetin merkezileşmeden ziyade yerelleştirilmesine yönelik bir sistemdir. Bu bir bilgisayar programı ya da bir sistemler bileşiğinden ziyade uzun soluklu bir HAYATI KOLAYLAŞTIRMA PROJESİdir.

Burada paydaş kelimesi bilinçli olarak vatandaş kelimesinin yerine kullanılmıştır. Bu kavramın içine sadece vatandaş değil diğer kamu kurumları, kamu hizmeti veren özel kuruluşlar, özel işletmeler ve sivil toplum örgütleri girmektedir.

Diğer makalelerde BBS ile ilgili ayrıntılı bilgiler verilecektir.

Azmi GÜN
GIS uzmanı